कारक र विभक्ति - KARAK RA BIBHAKTI

क्रियासँग सम्बन्ध राख्ने नाम वा सर्वनामलाई कारक भनिन्छ । कारक बुझाउने चिह्नलाई विभक्ति भनिन्छ । अथवा क्रियाको प्रकार्यसित सम्बन्ध राखी वाक्यमा कर्ता, कर्म, करण आदि भूमिका निवार्ह गर्ने नामिक पदलाई कारक भनिन्छ । त्यस्तै वाक्यमा प्रयुक्त नामिकपदको कामलाई विभक्त गर्ने प्रत्ययलाई विभक्ति भनिन्छ ।

कारक र विभक्तिका प्रकार :

निम्नअनुसार राखेर
अध्ययन गर्न सकिन्छ । 

कारक	भूमिका	विभक्ति	विभक्ति चिह्न	उदाहरण
कर्ता	काम गर्ने (कसले/को ?)	प्रथमा	ले/बाट/द्वारा	म पुस्तक पढ्छु ।
कर्म	कामको असर पर्ने (के/कसलाई ?)	द्वितीय	लाई/कन	तिमीले रामलाई पिट्यौ।
करण	काम गर्ने साधन हेतु/कारण (केले / केको सहायता?)	तृतीय	ले/बाट/ द्वारा	ऊ कलमले लेख्छ । ज्वरोले थला परियो ।
सम्प्रदान	जसका लागि काम गरिन्छ (प्रापक/ कसलाई ?)	चतुर्थी	लाई/लागि/ निम्ति	बाबाले आमालाई सारी किनिदिनुभयो।
अपादान	छुट्टिने स्थान/ सुरु हुने समय  (कहाँबाट ? )	पञ्चमी	देखि/बाट	ऊ विराटनगरबाट आयो।
सम्बन्ध	-	षष्ठी	को/का/की/रो/ रा/री/नो/ना/नी	हरिकी दिदीको बिहे भयो।
अधिकरण	अधार दिने (कहाँ)	सप्तमी	मा/माथि/भित्र विषे/मुनि	गिलासमा चिया छ।
सम्बोधन	-	-	ए/हे/ओ	ए ­­! राम....
१)     रामले जङ्गलबाट हँसियाले घाँस काटेर डोकामा हालेर ल्यायो र भैँसिलाई दियो । राम= कर्ता     जङ्गलबाट= अपादान    घाँस= कर्म    हँसिया= करण   डोको= अधिकरण    भैँसी= सम्प्रदान